مقدمه
تربيت جنسي كودكان يكي از موضوعاتي است كه غالباً توسط والدين مورد غفلت قرار ميگيرد و در موارد بسياري مشاهده شده كه رفتار غلط والدين در اين زمينه، لطمه هاي جبران ناپذيري را بر روح و ذهن كودكان باقي گذاشته به گونه اي كه آثار آن در سنين بزرگ سالي هم وجود داشته است. والدين بايد نسبت به تربيت جنسي كودكان توجه ويژه اي داشته باشند و راهكارهاي مناسب را در اين مسير به كار گيرند. صدها سال قبل ميلاد مسيح (ع) افلاطون، از حكماي يونان باستان، در مواردي از تربيت جنسي بحث كرده است؛ مثلاً در كتاب جمهور نكاتي را كه در تربيت افراد جامعه نقش دارد، مورد توجه قرار مي دهد و به صورت پراكنده به مسائل جنسي اشاره مي كند. در بخشي از اين كتاب ضمن اشاره به نقش تربيت در جامعه، از نوع روابط زن و مرد، مسئله توالد و تناسل، سخن مي گويد (جمهوري، كتاب پنجم، ص 285-282، ترجمه فواد روحاني). بعد از افلاطون، شاگردش ارسطو، از ديگر حكماي يونان باستان نيز، در كتاب هاي خود به مباحث تربيت جنسي پرداخته و به روابط دختر و پسر، زن و مرد و شيوه ي برخورد با آنان اشاره كرده است. ايشان در كتاب «سياست» در اين باره مي گويد: (از جمله رابطه ي شوي زن، پدر و فرزند و ماهيت فضيلت ويژه هر طرف در اين روابط و روش درست و نادرست آميزش آنان با يكديگر و شيوه ي شايسته ي گزينش راه راست و پرهيز از راه كژ، همه ي اين مسائل را بايد بعداً ... بررسي كرد هر خانواده، جزئي از شهر است و روابط زناشویی و اولياي فرزندان جزئي از خانواده بشمار مي آيد. / سياست، كتاب نخست، ترجمه حميد عنايت، ص 38 و 39).
تعريف مناسبي كه ميتوان از تربيت جنسي ارائه كرد، اين گونه است: فرد در دوره هاي رشد كودكي، نوجواني و جواني به گونه اي پرورده شود و آموزش ببيند كه با جنسيت خود آشنا گردد و آن ها را بپذيرد؛ قدردان وجود خويش باشد و به آن افتخار كند: نقش مذكر يا مؤنث بودن از لحاظ اجتماعي را ياد بگيرد؛ و احكام و آداب ديني در ارتباط با مسائل جنسي مربوط به خود و روابط با هم جنس و جنس مخالف را فراگيرد؛ آمادگي رواني براي ازدواج و تشكيل خانواده را پيدا كند: با مسائل مربوط به زندگي خانوادگي و روابط با همسر آشنا گردد و در سايه آن، به آرامش برسد به گونه اي توانمند شود كه عواطف و فعاليتهاي جنسي خويش را در جهت قرب الي ﷲ و جلب خشنودي خداوند، به كار گيرد.
عوامل تربيت جنسي
عوامل گوناگوني دست به دست هم مي دهند تا رفتار جنسي نوجوان و كودك به كجروي منجر شود. پاره اي از اين عوامل از اين قرار است:
-
ناآگاهي پدران و مادران و مربيان از تربيت جنسي كه خود موجب عدم آموزش فرزندان در زمينه هنجارهاي تربيت جنسي از ديدگاه اسلام مي شود.
-
رفتارهاي جنسي نادرست والدين و بدآموزي كودكان و نوجوانان از آنان كه سبب ايجاد زمينه هاي انحراف در آن ها مي شود.
-
آموزش ندادن آداب رفت و آمد به محل استراحت و خواب پدر و مادر به فرزندان كه گاه به مشاهده رفتارهاي جنسي والدين مي انجامد و پيامدهاي شومي براي كودكان و نوجوانان دارد.
عوامل پيدايش انحرافات جنسي
اختلالات هورموني
غده هاي درون ريز، موادي شيميايي به نام هورمون مي سازند. هورمون ها مستقيماً وارد خون مي شوند. هرگونه كاهش يا افزايش اين هورمون ها، آشكارا بر رفتار، عواطف، احساسات و جسم انسان اثر مي گذارد.
تربيت جنسي نادرست
بيشتر پژوهندگان مسائل انساني معتقدند روش هاي نادرست تربيتي عامل اصلي نابهنجاري رفتاري در همه زمينه هاست؛ بنابراين روش هاي نادرست تربيت و پرورش اجتماعي، به پيدايش ويژگي هاي نامناسب شخصيتي در انسان مي انجامد و زمينه ساز رفتارهاي نابهنجار در افراد مي شود.
نقش خانواده در تربیت جنسی کودک
مسئله اي كه در اين مبحث توجه انسان را به خود جلب ميكند، اين است كه كمبود محبت در مردان نسبت به زنان بيشتر است. شايد بتوان علت آن را دراين باور اشتباه يافت كه والدين فكر ميكنند دختران فقط نياز به محبت دارند و بايد با پسران با جديت برخورد كرد و تا بتوانند در آينده در برابرمشكلات شانه خالي نكنند.
-
استبداد و سلطه گري والدين
روش هاي تربيتي كه مبتني بر رفتارهاي خشونت آميز و سخت گيرانه نسبت به كودكان است باعث ميشود كه ارتباط بين كودك و والدين كاهش يافته و درنتيجه فاصله ها افزايش يابد. در اينجا است كه كودك به جاي اينكه محيط خانواده را، محيطي امن و همراه با صميميت بيابد، شكنجه گاهي را مي بيندكه والدين در آن فقط به فكر مطيع كردن او هستند. او در اين محيط نامناسب نمي تواند به برآوردن نيازهاي عاطفي خود دست يابد و به تدريج محيط خانه را مكاني خالي از محبت مي يابد.
از عواملي كه منجر به انحرافات جنسي ميشود تحقير فرزندان است. پسريكه دائماً از طرف والدين سركوفت ميشنود ، بي كفايت و بي عرضه خوانده مي شود و به او گفته ميشود كه لياقت مرد بودن را ندارند، رشد او با اختلال همراه خواهد بود.
-
پنهان نداشتن روابط زناشويي از سوي والدين
نكته ي بسيار مهمي كه بايد از سوي والدين رعايت شود، اين است كه هرگز اجازه ندهند كه كودكان روابط زناشويي آن ها را ببينند. به طول كلي، نهادهاي اجتماعي و محيطي كه در به انحراف كشيده شدن كودكان تأثير دارند، عبارت اند از:
مدرسه همان طوري كه مي تواند محيطي براي آموزش و تربيت صحيح كودكان باشد ، مي تواند به محيطي ناسالم و مخرب براي كودكان تبديل شود. اگر ارزشهاي تعريف شده در خانه با ارزشهاي تعريف شده در مدرسه هماهنگي لازم را نداشته باشند كودكان دچار سردرگمي و تضاد ارزشيمي شوند و زمينه ي انحطاط اختلافي فراهم مي شود.
كودكان به علت عدم آگاهي به مشخصات دوست واقعي اغلب دوستاني اتفاقي براي خود ميگزينند. اين وظيفهي خطير والدين است كه كودكان را به سوي دوستان سالم راهنمايي كنند. كودكان از هفت سالگي، تحت تأثير همسالان و دوستان خود واقع مي شوند. هر چه سن كودكان بالاتر مي رود و به نوجواني و جواني نزديكتر مي شوند ، اين تأثيرپذيري نيز به مراتب بيشتر مي شود.
رسانه هاي ارتباط جمعي باعث شده اند كه جهان كنوني به دهكده اي كوچك تبديل شود كه اخبار و اطلاعات در كمترين زمان ممكن به دورترين نقاط جهان مخابره شوند. وسايلي چون ماهواره و اينترنت علاوه بر اطلاعات و كاربردهاي مفيد، انحرافاتي را نيز به همراه داشته اند،افزايش روزافزون كاربران اينترنتي، باعث گسترش شبكه هاي رايانه اي بامحتويات فساد برانگيز شده است.
فيلمهاي پورنو گرافي، از جمله عواملي است كه در جهان كنوني ما، بنيادهاي اخلاقي جوامع بشري را به شدت تهديد ميكند. اين عامل مخرب كه در ابتدا از فيلم هاي ساده جنسي شروع ميشود به مرور زمان به فيلمهايي تبديل مي شود كه در آن به آزار شديد قربانيان خود مي پردازد. اين فيلمها كه باعث به وجود آمدن بسياري از رفتارهاي ناهنجار جنسي مي گردد
اين يك امر قطعي و مسلم است كه دوستان بر روي يكديگر تأثيرات فراواني ميگذارند. اگر دوست، سالم باشد مي تواند تأثيرات مثبتي به روي افراد بگذارد و اگر دوستان ناباب باشند به مراتب تأثيرات آنها منفي خواهد بود.
اختلاط زن و مرد در بسياري موارد باعث انحرافات شديد جنسي در كودكان مي شود. نبايد تصور كرد كه كودكان مسائل جنسي را متوجه نمي شوند كودكان از سنين پايين، حتي قبل از ورود به مدرسه اين مسائل را كاملاً در درون خود احساس ميكنند.
با توجه به مسائل فرهنگي اغلب والدين ترجيح مي دهند كه فرزندشان از هر نوع درگيري جنسي اجتناب كند؛ اما توصيه ما به شما اين است كه دست كم در برخورد با اين مسئله نيز به همان آرامش و صبري كه با ساير رفتارهاي نامطلوب فرزندانتان روبرو مي شويد روبرو گرديد
آيا اگر كودكي از چگونگي زاده شدن و يا سؤالاتي از اين قبيل خود پرسيد، درست است كه با پرخاش يا بي اعتنايي روبه رو شود؟ اسلام هرگز اين گونه پرسش و پاسخ ها را ناپسند ندانسته است. اگر در اين زمينه، به پرسش كودكان پاسخ ندهيم، كودك پاسخ پرسش هاي خود را از روش هايي به دست مي آورد كه حاصلش ممكن است پيامدهاي خوبي نداشته باشد.
اين امر در خانه و بيرون از آن، پيامدهاي ناگواري دارد. در خانه نيز بايد احتياط كرد و حضور كودكان را فراموش نكرد و آن ها را چون عروسك بي ادراك و بي احساس نپنداشت؛ زيرا اين مسئله مي تواند بر رفتار آن ها تأثير سوء بگذارد.
در پاره اي از خانواده ها، گاه براي بيان دوستي و ابراز محبت، لب هاي دختر و پسر مميز خود را مي بوسند. چنين رفتاري ممكن است موجب برانگيختگي جنسي شود و بايد از آن اجتناب كرد.
-
استفاده از وسايل ارتباط جمعي
كوتاهي خانواده در نظارت بر استفاده كودك از وسايل ارتباط جمعي و تبليغات، به ويژه تلويزيون، مي تواند رفتار جنسي كودكان را تحت تأثير قرار دهد.
پاره اي از خانواده ها با فقر دست به گريبانند و گاه اين مسئله بر رفتار جنسي آن ها تأثير سوء به جا مي گذارد. اگرچه تنگدستي لازمه ناآگاهي از قواعد تربيت جنسي درست نيست، اما فقر، خواه ناخواه بر نوع تربيت و به ويژه تربيت جنسي اثر مي گذارد. يك اطاق براي خواب همه اعضاي خانواده، ناتواني در خريد كتاب مناسب، استفاده از تلويزيون همسايه و... مسائل و مشكلاتي از جمله در زمينه جنسي به وجود مي آورد.
-
تأثير آب و هوا بر بلوغ زودرس
دختران در مناطق گرم زودتر از مناطق سرد به بلوغ جنسي و عادت ماهانه مي رسند. چنان كه پسران نيز در مناطق گرم زودتر از مناطق سرد بالغ مي شوند. پدر و مادر بايد به اين امر توجه داشته باشند و از تأثير محيط طبيعي بر بلوغ فرزند خود غافل نمانند و بلوغ زودرس فرزندان در مناطق گرمسير را در نظر بگيرند و پيش بيني هاي تربيتي لازم را براي هدايت رفتار جنسي آن ها مبذول دارند و در آموزش هنجارهاي شرعي دوران بلوغ به فرزندان كوتاهي نكنند.
آموزش فضايل اخلاقي در كودكان باعث رشد شخصيت آن ها و پرورش روح و روان كودكان مي شود. با آموزش فضايل اخلاقي ميتوان در برابر رذايل اخلاقي، به خوبي مقاومت كرد و آن ها را نابود ساخت. در اين مبحث به برخي از فضايل اخلاقي اشاره مي شود.
حيا
روان شناسان، با تأكيد بر تربيت جنسي كودكان در محيط خانواده، از طريق ايجاد حيا در دختران و پسران مينويسد: حيا، خصلتي مهم در وجود انسان و مهارت نگهداري خويشتن در اجتماع به صورت شايسته و متواضعانه و خودداري و تحمل است. اساس عفت و پاك دامني ، حياست.
عفت
عفت (پاك دامني) حالت نفساني است كه باعث مي شود شهوات و هواهاي نفساني نتوانند بر انسان غلبه كنند و عفيف، يعني خود نگهدار و بامتانت. در روايات، عفت به معناي »ترك محرمات جنسي آمده است. امام علي مي فرمايد: »عفت (خودكنترلي جنسي)، شهوت را ضعيف ميكند.«
نتيجه گيري
اسلام ديني است كه به همه جوانب زندگي بشر پرداخته و شرم و حيا را در مسائلي چون مسائل جنسي ، كنار گذاشته است. هميشه راهكارهاي اسلامي تربيت جنسي كودكان در مقايسه با راهكارهاي غربي مؤثرتر و عاقلانه تر بوده است. غربيان با فاصله گرفتن از تعاليم ديني و پرداخت به انديشه هاي افراديكه جز هواپرستي به چيزي نمي انديشند ، در منجلابي گرفتار شدند كه بيرون آمدن از آن بسيار سخت و دشوار است. اسلام با هدايت صحيح غريزه جنسي و پرورش استعدادهاي طبيعي همواره راه سعادت بشر را هموار كرده است. ما بايد با تعاليم روح بخش اسلام عزيز به جهتدهي و نظام بخشي اين غريزه و هدايت آن در چهارچوب قوانين اجتماعي، پاك دامني، ايمان و اخلاق را براي بشريت به ارمغان بياوريم. در اين صورت است كه مي توانيم خانواده اي سالم داشته باشيم كه در سايه اين خانواده به آرامش روحي مناسب دست پيدا كنيم. تفاسير غلط انديشمندان غربي از غريزه جنسي، چيزي جز شهوتراني، مجرد بودن انسان ها، تجاوز به عنف، قتل هاي جنسي، سوءاستفاده از كودكان، پريشاني روحي و... در برنداشته است. آيا زمان آن نرسيده است كه آموزههاي الهي اسلام را در جهان سراسر آشفته پياده كنيم و به آرامش كامل برسيم؟ تجربه هاي ناموفق جهان غرب در مورد آزادي جنسي، نبايد براي ما درس عبرتي باشد! چرا جامعهي اسلامي ما بايد راهي را برود كه قرن ها پيش غربيها رفته اند و نتايجي جز زيان و شكست را به دست نياوردند؟ بياييم كودكان پاك و معصوم كشور عزيزمان ايران را با برترين فرهنگ در طول تاريخ جهان آشنا كرده و آنها را از هرگونه انحرافي در امان نگه داريم. اين مهم فقط در سايه ي تعاليم اسلام مقدور و ميسر است. اسلام ديني است كه با جهان بيني صحيح و نظام تربيتي بسيار محكم توانسته است جنبه هاي روحي، معنوي، اخلاقي و اجتماعي بشر را در اين عصر پر از هيجان و استرس به خوبي بشناسد و به آن بهترين پاسخ را ارائه دهد. با تربيت صحيح مي توانيم جامعه اي سالم و به دور از هرگونه انحرافات جنسي و بيماري هاي رواني داشته باشيم.