بیژن اشتری، مترجم پرآوازه و یکی از اثرگذارترین چهرههای ترجمه متون تاریخی و سیاسی در ایران، عصر هجدهم خرداد در منزل خود درگذشت. او در زمان مرگ 64 سال داشت. اگرچه اشتری در سالهای اخیر با بیماری سرطان دستوپنجه نرم میکرد، علت درگذشت وی ایست قلبی عنوان شده است.
اشتری که به سال 1339 در اراک متولد شد، تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته میکروبشناسی در دانشگاه تهران گذراند اما مسیر حرفهایاش را با روزنامهنگاری آغاز کرد. او سالها به عنوان نویسنده و منتقد فیلم با نشریاتی چون اخبار، انتخاب و بهویژه مجله دنیای تصویر همکاری داشت، اما از میانه دهه 1380 تمرکز حرفهای خود را معطوف به ترجمه آثار تاریخی و سیاسی کرد؛ مسیری که او را به یکی از چهرههای مرجع در حوزه ترجمه متون مرتبط با کمونیسم، توتالیتاریسم و دیکتاتوری تبدیل کرد.
بیژن اشتری در بیش از دو دهه فعالیت مستمر، دهها عنوان کتاب اثرگذار ترجمه کرد. از جمله مهمترین آثار او میتوان به استالین (سایمن سیبیگ مانتیفوری)، لنین: زندگی انقلابی سرخ (رابرت سرویس)، تروتسکی: کاهن معبد سرخ، بوخارین، برژنف، چائوشسکو: ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ، پوتین: زندگی و زمانهاش، رفیق: زندگی و مرگ چهگوارا و پل پوت: کابوس سرخ اشاره کرد.
همچنین ترجمههای درخشان او در حوزه ادبیات مقاومت و نقد استبداد از جمله امید علیه امید، ادبیات علیه استبداد، دستنوشتهها نمیسوزند، شوروی ضد شوروی و آکواریومهای پیونگیانگ، در میان خوانندگان فارسیزبان از جایگاهی ممتاز برخوردارند.
نشر ثالث در یادداشتی نوشت:«دریغا بیژن... بیژن اشتری یکی از تأثیرگذارترین مترجمان بیستوپنجسال اخیر ایران. مردی که ابتدا شوق خواندن، نوشتن و تاریخورزی داشت و در این راه دهها کتاب مهم تاریخی و سیاسی ترجمه کرد... آثار او با جلدهای سرخرنگ، ترجمههایی متمایز و تحلیلی از دیکتاتوریها، توتالیتاریسم و تاریخ معاصر جهان هستند.»
آخرین کتاب چاپشده او با عنوان «سکوت همچون سلاح»، که به زندگی و مرگ ایساک بابل میپردازد، در اسفند 1403 منتشر شد. ترجمههای بیژن اشتری بارها تجدید چاپ شدهاند و به گفته نشر ثالث، در آگاهیبخشی به نسلهای جدید مخاطبان ایدئولوژیگریز و تشنه تاریخ نقشی بیبدیل داشتهاند.
کتابهایی که توسط بیژن اشتری ترجمه شده است و در «شرکت کتاب» موجود است، عبارتند از :