به این ترتیب این چیزی نیست که امروز یعنی در نوروز ۱۴۰۴ ( ۲۰۲۵) از آستین محقق و یا پژوهشگری بیرون آمده باشد ولی هم اکنون از سوی آخوند خامنه ای همه این شواهد ومدارک به کناری گذاشته شده و او از ملت ایران خواسته است نقدینگی خود را در داخل ایران سرمایه گذاری کنند.
این روند نزولی در ۴۶ سال گذشته از زمان به روی کارآمدن جمهوری نکبت اسلامی را با یکدیگر مرور کنیم:
۱. بی‌ثباتی اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی
یکی از اصلی‌ترین عوامل فرار سرمایه از ایران، کاهش ارزش ریال و تورم بالا است.
• کاهش مداوم ارزش ریال: در دهه‌های اخیر، ریال ایران به‌طور مداوم در برابر ارزهای خارجی ارزش خود را از دست داده است. نرخ دلار که مقارن انقلاب فقط ۷ تومان بود، اکنون به نزدیک صد هزار تومان رسیده است. یعنی حدودا ۱۳ هزار برابر ارزش خود را از دست داده است و این در حالی است که در همین مدت یعنی دلار سال ۱۳۵۷ فقط ۴/۳۸ برابر ارزش خود را از دست داده است. برای مثال اگر کسی در آستانه انقلاب ایران ۷۰۰۰ تومان پول داشت اگر همان را به تومان نگه می داشت امروز فقط ۷ سنت می ارزید و اگر آن را همان موقع به دلار تبدیل می کرد یعنی می شد هزار دلار و آن را در خانه نگه می داشت امروز به اندازه ۲۲۸ دلار می ارزید. شما مقایسه کنید ۷ سنت کجا و ۲۲۸ دلار کجا. خامنه ای گمان می کند مخاطبانش این حساب ساده را نمی فهمند و یا نمی توانند انجام دهند.
• تورم مزمن و رکود اقتصادی: تورم بالای ۴۰٪ در سال‌های اخیر و رشد اقتصادی ناچیز باعث کاهش اعتماد عمومی به آینده اقتصاد شده است.
• عدم ثبات در سیاست‌های اقتصادی: تصمیمات ناگهانی مانند تغییر در نرخ بهره، کنترل‌های دولتی بر قیمت‌ها، و دخالت‌های مکرر در بازار، باعث شده است که سرمایه‌گذاران نتوانند تصمیم‌گیری‌های بلندمدت داشته باشند.
نتیجه: بسیاری از افراد و شرکت‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌های خود، اقدام به خرید دلار، طلا، ملک در خارج از کشور، و یا سرمایه‌گذاری در بازارهای خارجی می‌کنند.
۲. تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های مالی
تحریم‌های اقتصادی و مالی علیه جمهوری اسلامی ایران، یکی از مهم‌ترین عوامل فرار سرمایه بوده است.
• تحریم‌های بانکی و محدودیت در مبادلات بین‌المللی: به دلیل تحریم‌های بانکی، انتقال پول از ایران به سایر کشورها با مشکلات زیادی مواجه است.
• کاهش سرمایه‌گذاری خارجی: بسیاری از شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم‌ها، تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران ندارند، که باعث کاهش فرصت‌های اقتصادی داخلی شده است.
• افزایش ریسک سرمایه‌گذاری داخلی: با توجه به تحریم‌ها، آینده بسیاری از صنایع مانند نفت، پتروشیمی، خودروسازی، و فناوری‌های پیشرفته در ایران نامشخص است.
نتیجه: بسیاری از شرکت‌ها و افراد ثروتمند، سرمایه‌های خود را به کشورهای همسایه مانند ترکیه، امارات، گرجستان، ارمنستان و کانادا منتقل کرده‌اند.
۳. ناامنی سیاسی و اجتماعی
وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران، عامل مهمی در بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران و خروج سرمایه از کشور است.
• اعتراضات گسترده و ناآرامی‌های داخلی: اعتراضات مردمی مانند اعتراضات ۱۳۸۸، دی ۱۳۹۶، آبان ۱۳۹۸ و اعتراضات ۱۴۰۱ نشان داده که بی‌ثباتی سیاسی در ایران به یک عامل پایدار تبدیل شده است.
• افزایش سرکوب و عدم رعایت حقوق بشر و عدم توانایی در پیش‌بینی آینده سیاسی: سیاست‌های امنیتی سختگیرانه، افزایش مهاجرت نخبگان و ناامیدی از اصلاحات، باعث شده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران آینده روشنی برای اقتصاد ایران نبینند.
نتیجه: بسیاری از سرمایه‌داران ترجیح می‌دهند دارایی‌های خود را به خارج از کشور منتقل کنند تا از هرگونه بحران سیاسی و اجتماعی در امان باشند.
۴. ضعف در اجرای قانون و حمایت از حقوق مالکیت
یکی از مهم‌ترین مشکلات سرمایه‌گذاران در ایران، عدم امنیت حقوقی و مالکیت دارایی‌ها است.
• تصرف اموال و مصادره دارایی‌ها: در سال‌ها و دهه های گذشته، شاهد مصادره اموال برخی از شایسته ترین فعالان اقتصادی توسط نهادهای دولتی و شبه‌دولتی بوده‌ایم.
• فساد گسترده و عدم شفافیت: بسیاری از سرمایه‌گذاران و صاحبان کسب‌وکارها به دلیل فساد سیستمی، نمی‌توانند از طریق قانونی سرمایه‌های خود را حفظ کنند.
• سیاست‌های اقتصادی ناپایدار: تغییرات مداوم در قوانین مالیاتی، محدودیت‌های ارزی و دخالت‌های دولت در بازار، باعث شده است که بسیاری از افراد اعتماد خود را به آینده اقتصادی کشور از دست بدهند.
نتیجه: افراد ثروتمند و صاحبان کسب‌وکار ترجیح می‌دهند در کشورهایی با ثبات حقوقی و اقتصادی مانند کانادا، آلمان، ترکیه، امارات و آمریکا سرمایه‌گذاری کنند.
۵. جذابیت بازارهای خارجی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهتر
• رشد بازارهای املاک در خارج از کشور: بسیاری از ایرانیان در کشورهای همسایه مانند ترکیه، امارات، قبرس و گرجستان ملک خریداری کرده‌اند.
• برنامه‌های اخذ اقامت از طریق سرمایه‌گذاری: کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا، برنامه‌هایی برای اخذ اقامت از طریق سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهند که برای سرمایه‌داران ایرانی جذاب است.
نتیجه: سرمایه‌های زیادی به جای باقی ماندن در ایران، به بازارهای املاک و تجارت در خارج از کشور منتقل شده است.
۶. مهاجرت گسترده و خروج نخبگان اقتصادی
• فرار مغزها و خروج نخبگان اقتصادی: بسیاری از کارآفرینان، پزشکان، مهندسان و سرمایه‌داران ایرانی به دلیل شرایط نامناسب داخلی، به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند.
• انتقال سرمایه برای زندگی در خارج از کشور: بسیاری از خانواده‌های ثروتمند، سرمایه‌های خود را برای خرید ملک، ثبت شرکت و اخذ اقامت به خارج از کشور منتقل می‌کنند.
نتیجه: خروج نخبگان باعث کاهش بهره‌وری اقتصادی و تضعیف نوآوری و سرمایه‌گذاری داخلی شده است.
پیامدهای منفی فرار سرمایه برای ایران
فرار سرمایه تأثیرات مخربی بر اقتصاد ایران داشته است:
1. کاهش سرمایه‌گذاری داخلی یعنی رکود اقتصادی و کاهش اشتغال.
2. افزایش نرخ دلار و کاهش ارزش ریال یعنی افزایش هزینه‌های زندگی و تورم.
3. خروج نخبگان اقتصادی یعنی کاهش نوآوری و کاهش رشد اقتصادی.
4. افزایش شکاف طبقاتی یعنی فشار بیشتر بر طبقات متوسط و پایین جامعه.
5. کاهش درآمدهای مالیاتی دولت یعنی افزایش وابستگی به نفت و کاهش بودجه خدمات عمومی.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
فرار سرمایه از ایران نتیجه‌ای از مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است که طی دهه‌های گذشته تشدید شده است. بی‌ثباتی اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی، عدم حمایت از حقوق مالکیت، ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی، و جذابیت بازارهای خارجی، همگی باعث شده‌اند که سرمایه‌داران ایرانی سرمایه‌های خود را از کشور خارج کنند و پیشنهادهای آخوند خامنه ای آن هم پس از گذشت ۴۶ سال از عمر جمهوری نکبت اسلامی برای سرمایه گذاری داخلی توسط مردم از یک سو بسیار دیر شده است و از سوی دیگر حنای این حکومت پهلوی ملت ایران دیگر رنگی ندارد.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فرار سرمایه از ایران به ترتیب زیر است:
ایجاد ثبات اقتصادی و کنترل تورم
اصلاح قوانین برای حمایت از سرمایه‌گذاران و حقوق مالکیت
افزایش شفافیت و مبارزه با فساد
توسعه روابط بین‌المللی و کاهش تحریم‌ها
ایجاد فضای کسب‌وکار جذاب و حمایت از کارآفرینی
تا زمانی که سیاست‌های کلان اقتصادی و سیاسی ایران تغییر نکند، یعنی جمهوری نکبت اسلامی سقوط نکند روند خروج سرمایه ادامه خواهد داشت و تبعات اقتصادی آن برای کشور سنگین‌تر خواهد شد.
نویسنده: بیژن خلیلی