نوشته: ناتالی گرین، مرکز قلم ایالات متحده آمریکا:
از ایران به ترکیه تا سوییس، به ایالت کانکتیکات آمریکا و سرانجام لس‌آنجلس! این مسیری بود که بیژن خلیلی پیمود تا در روز عید شکرگزاری (تنکس‌گیوینگ) سال 1980 جلای وطنش کامل شود. تا ژانویه او شرکت کتاب را تاسیس کرد، یک ناشر کتب فارسی و فروشگاه کتاب‌فروشی آن در محله وست‌وود لس‌آنجلس که بعدها شهرتی همه‌گیر پیدا کرد و در ماه آگست گذشته برای همیشه تعطیل شد.
بیژن خلیلی شش ماه در میان اتفاقات انقلاب اسلامی در ایران به سر برد. بسیاری از کتاب‌هایش را به همکاران و دوستان بخشید و یا توسط مقامات جمهوری اسلامی به یغما رفت. پس از گذشت یک ماه از عمر رژیم جدید، فعالیت‌های آقای خلیلی متوقف شد. ایران در دوره گذار به یک حکومت دینی قرار گرفته بود و جمهوری اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی بوجود آمد؛ رژیمی مذهبی با شبه نظامیانی که به شدت محافظه‌کار بودند و یکی از ماموریت‌هایشان سانسور کتاب بود.
همانگونه که در روزنامه لس‌آنجلس تایمز درباره زندگینامه بیژن خلیلی آمده، او درست چهل روز پس از مهاجرت به آمریکا، در ژانویه 1981 شرکت کتاب را تاسیس کرد. آقای خلیلی در مصاحبه‌ای که در سال 2015 با لس‌آنجلس تایمز داشت، درباره بازداشت و زندانی شدنش در زمان انقلاب اسلامی به سال 1980 سخن گفت: «من یازده روز در زندان به سر بردم و همین زمان کافی بود تا برای ادامه زندگی‌ام تفکر و شرایط را بازبینی کنم.» و بیژن خلیلی کمتر از یکسال بعد به آمریکا مهاجرت کرد. او همراه خود ده کتاب مورد علاقه‌اش را برد.
یلو پیج ایرانیان (کتاب زرد حاوی اطلاعات مفید) نخستین کتابی بود که شرکت کتاب آقای خلیلی منتشر کرد و بدنبال آن کتاب «چگونه حسابداری کنیم» را برای ساکنین کالیفرنیا چاپ کرد. بیژن خلیلی اعتقاد داشت، این نوع کتاب‌ها برای جامعه ایرانیان مورد نیاز و کاربردی خواهد بود.
«وقتی شما بتوانید یلوپیجی به زبان‌های فارسی و انگلیسی چاپ و منتشر کنید پس توانایی انتشار کتاب‌های دیگر را نیز دارید. ما همکاران و خدمه انجام این کار را داشتیم.» این جملاتی بود که بیژن خلیلی در یک مصاحبه تلفنی با مرکز قلم آمریکا (PEN Center USA) بیان کرد.
از آن زمان تاکنون 36 سال می‌گذرد و شرکت کتاب حدود ششصد عنوان کتاب منتشر کرده است که تقریبا همه آنها با توجه به قوانین سانسور جمهوری اسلامی، کتب ممنوعه محسوب می‌شوند.
بیژن خلیلی توصیه می‌کند، همگام با پیشرفت عصر فناوری اطلاعات و دنیای دیجیتال، مراجعه به پایگاه اینترنتی شرکت کتاب برای دسترسی به کتب منتشر شده برای علاقمندان و حتی همکاران فرهنگی در ایالات متحده، کانادا و اروپا بسیار بهترخواهد بود.
آقای خلیلی درباره دلایل تعطیلی همیشگی کتاب‌فروشی مشهورش در پرژن اسکوئر (بلوار وست‌وود) می‌گوید: «شما روزهای طلایی کتاب‌فروشی را در دهه-های 80 و 90 شاهد بودید اما پس از دو دهه، بسیاری از مشتریان و مخاطبان کتاب‌فروشی سنتی، دار فانی را وداع گفتند و فرزندان ایشان اصولا زبان فارسی نمی‌دانند که بخواهند پای در جای پای والدین‌شان بگذارند. فقدان خوانندگان کتاب-های فارسی یکی از بزرگترین مشکلات کتاب‌فروشی‌های مستقل آمریکایی است و دلیل اصلی تعطیلی کتاب‌فروشی شرکت کتاب بود.»
بیژن خلیلی معتقد است که وضعیت سانسور کتاب در ایران از زمانی که او در 1980 به آمریکا مهاجرت کرد، روز به روز بدتر شده زیرا حکومت جمهوری اسلامی بسیار سازمان یافته‌تر و با قدرت بیشتر تیغ سانسور را بر روی فرآورده-های فرهنگی بویژه کتاب می‌کشد. او رژیم اسلامی ایران را با اتحاد جماهیر شوروی دوران جوزف استالین مقایسه می‌کند: «یک حکومت کار می‌کند تا تاریخ حزب کمونیست را تغییر دهد، از دستکاری تصاویر گرفته تا تغییر در متون پیش از انتشار کتاب‌ها و نشریات برای مردم.»
«آزادی بیان یک حق انسانی است!»، بیژن خلیلی با بیان این جمله می‌افزاید: «من نخستین کسی بودم که در ایالات متحده این امکان را به جامعه ایرانیان دادم تا بتوانند وارد یک کتاب‌فروشی شوند و هر آنچه بخواهند انتخاب کنند، نه اینکه من برای آنها چیزی انتخاب کنم.»
بیژن خلیلی علیرغم تعطیلی کتاب‌فروشی بزرگش در وست‌وود، کماکان در قالب شرکت کتاب با قدرت به فعالیت‌های فرهنگی از جمله نشر کتاب، چاپ هفته‌نامه ایرانشهر و ... ادامه می‌دهد و کتاب‌فروشی‌های سیار و کتابخانه دیجیتال شرکت کتاب را برای علاقمندان راه‌اندازی کرده است. او هم اکنون همراه با همسرش، سرکار خانم پیرایه خلیلی در لس‌آنجلس به زندگی و فعالیت ادامه می‌دهد.